ANALYSE – Net als de rest van de wereld kijkt ook Mexico met grote belangstelling naar wat er in de Verenigde Staten gebeurt rond de presidentsverkiezingen. Sterker nog, er zullen weinig landen zijn waar het belang van een goede relatie met de VS zó belangrijk is.

In 2023 was de goederenhandel tussen de twee landen goed voor 807 miljard dollar, waarmee Mexico is uitgegroeid tot de belangrijkste handelspartner van de VS, nog boven Canada en China.

Ook op demografisch gebied zijn de banden tussen de VS en Mexico nauw: ruim 37 miljoen Mexicanen wonen en werken in de VS, zeker 1,6 miljoen Amerikanen wonen in Mexico. Nog eens miljoenen steken de grens regelmatig over om aan de andere kant te werken. Historisch, cultureel, politiek: voor Mexico is geen land belangrijker dan de VS en andersom – al zullen sommige Amerikanen het niet graag toegeven – is dat niet anders.

De banden tussen de VS en Mexico komen echter niet vaak positief in het nieuws. Met name rond de verkiezingen is de zuidgrens van de VS een van de meest besproken thema’s. Migratie vanuit Latijns-Amerika via Mexico is pas sinds begin dit jaar enigszins beteugeld, maar blijft een uitdaging.

Synthetische drugs, met name fentanyl, overspoelen de Amerikaanse markt en zorgen daar voor tienduizenden doden per jaar. Mexicaanse drugskartels zorgen niet alleen in Mexico voor ontwrichting. En tegelijkertijd zorgt een niet aflatende stroom aan Amerikaanse wapens voor bloedvergieten bij de zuiderburen.

Trump’s relatie met Mexico

De relatie met Mexico is een thema waar de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump niet over uitgesproken raakt. Zijn ‘Build the Wall’-belofte in 2016 zorgde er deels voor dat hij destijds verkozen werd tot president.

Anno 2024 is Mexico weer een stok waar de oud-president maar al te graag mee slaat. Van een “oorlogsverklaring” aan drugskartels, tot extreme uitspraken over migranten in de VS. Trump heeft het vaak over Mexico.

Mocht Trump de verkiezingen winnen, en verschillende peilingen wijzen daarop, dan kan de relatie tussen Mexico en de VS een behoorlijke knauw krijgen. Op een campagnebijeenkomst in september dreigde Trump met een importtarieven van 100 procent op auto's die uit Mexico worden geïmporteerd. Dat zou de Amerikaanse auto-industrie flink kunnen schaden: veel grote Amerikaanse fabrikanten bouwen auto’s in Mexico,

CEO Elon Musk van Tesla, die Trump actief steunt in de huidige verkiezingscampagne, denkt na over de bouw van een Tesla-fabriek in Mexico. Ook veel Europese en Aziatische bedrijven hebben hun fabrieken daar.

Trump wil handelsakkoord met Mexico aanpassen

Ook voor andere producten uit Mexico dreigt Trump met importtarieven van 10 tot 20 procent, zo meldt de BBC. Dat zou ingaan tegen de afspraken uit het USMCA-handelsakkoord, dat Trump in 2018 zelf tekende. Hiermee werd de voormalige NAFTA-overeenkomst vervangen werd.

Niet geheel verrassend heeft Trump aangekondigd de voorwaarden van het huidige handelsakkoord te willen heronderhandelen bij een revisie, zo schrijft CNN.

Trump is er niet blij mee dat China Mexico gebruikt als springplank om producten naar de VS te exporteren. In verband hiermee wijst weekblad The Economist op het risico van een handelsoorlog tussen de VS en Mexico.

Trump noemde het huidige handelsakkoord met Mexico al een de facto-handelsverdrag tussen de VS, Mexico en China, vanwege de route die China kiest om producten naar de VS te brengen. Daarnaast is Trump ontevreden over het Amerikaanse handelstekort met Mexico: in 2023 steeg dat met 17 procent ten opzichte van het jaar ervoor, tot 152 miljard dollar.

Naast plannen voor hogere importtarieven kan Trump de handelsrelatie met Mexico ook op andere manieren beïnvloeden, mocht hij gekozen worden tot president. Zo kan hij beperkingen opleggen voor elektrische auto’s uit China die via Mexico naar de VS worden geëxporteerd. Ook kan de VS beperkingen rond de import van aluminium en staal doorvoeren.

Verder kunnen er voor Amerikaanse bedrijven die hun productieketen willen verplaatsen naar Mexico, nadelen zijn. Zo zei Trump in september dat hij een tarief van 200 procent zou heffen op de import van producten van de Amerikaanse producent van landbouwmachines John Deere. Dit gebeurde nadat het bedrijf had aangekondigd honderden werknemers in de VS te ontslaan en productiefaciliteiten naar Mexico te verplaatsen.

Mexico weet zich geen raad met Trump

Vanuit Mexico lijkt men af te wachten. Het land heeft nog geen nieuwe ambassadeur voor de VS benoemd, wat wordt uitgelegd als een teken dat de regering wil afwachten met wat voor president ze straks te maken krijgen.

Claudia Sheinbaum, de nieuwe president van Mexico, kondigde al aan open te staan voor herziening van het USMCA-akkoord, maar benadrukte dat de VS niet zonder Mexico of het handelsakkoord kan. Nog voordat ze werd verkozen, bereidde Sheinbaum zich met haar team van adviseurs al voor op een mogelijk presidentschap van Trump, aldus The New York Times.

De uitspraken van Trump hebben intussen al enig effect op de Mexicaanse economie, nog vóór zijn mogelijke herverkiezing. Volgens zakenkrant The Wall Street Journal zijn zeker “zeven autofabrieksprojecten in Mexico op de lange baan geschoven”, sinds Trump zich in toenemende mate begon uit te laten over handelstarieven op uit Mexico geïmporteerde auto’s.

De krant El País vergelijkt Trump zelfs met een orkaan, als het gaat om het effect dat zijn uitspraken heeft op de koers van de Mexicaanse peso. Die heeft de afgelopen maanden flink aan waarde verloren.

Dat heeft deels te maken met de angst dat Trump een handelsoorlog begint met China, iets wat Mexico vanwege zijn cruciale tussenpositie flink zou raken. “Een handelsoorlog (met China) zal waarschijnlijk escaleren als Trump president wordt. Mexico zou dan het zwaarst getroffen land in Latijns-Amerika zou kunnen zijn,” zegt beleggingssrateeg Carlos de Sousa van vermogensbeheerder Vontobel tegen Forbes.

Reden tot zorgen? Trump doet niet altijd wat hij zegt

Moet Mexico zich dus echt zorgen maken als Trump gekozen wordt al president? Niet per se. Allereerst moet benadrukt worden dat tussen wat een politicus zegt tijdens een campagne en wat hij doet als hij gekozen wordt, een wereld van verschil zit. Zeker als deze politicus Donald Trump heet.

Iemand die de Amerikaanse economie probeert te beschermen, kan de handelsrelatie met Mexico niet op het spel zetten. Gezien de nauwe banden tussen de twee landen zou een economische klap in Mexico net zo goed de Amerikaanse economie kunnen raken.

Daarnaast blijven grote bedrijven Mexico kiezen om zich te vestigen. Een goed voorbeeld is het Taiwanese elektronicaconcern Foxconn, dat in Mexico 's werelds grootste fabriek voor de productie van superchips voor Nvidia gaat neerzetten. Hierdoor blijven bedrijven in de VS afhankelijk van in Mexico geproduceerde AI-chips.

Dat veel bedrijven voor Mexico kiezen komt, niet alleen vanwege de gunstige geografische locatie en de goedkope arbeid, ook omdat het land maar liefst 13 vrijhandelsovereenkomsten met zeker vijftig landen heeft.

Mauricio Claver-Carone, beleidsmedewerker van Trump tijdens diens presidentschap, schrijft in Americas Quarterly dat er geen reden is voor zorgen, mocht Trump herkozen worden. “De kern van Trumps benadering van Latijns-Amerika en het Caribisch gebied was het onlosmakelijke verband tussen de nationale veiligheid van de VS en wederzijdse economische groei”, schrijft hij. "Make the Americas grow again".

LEES OOK: De 10 beste landen om te wonen en werken, volgens expats – Mexico op 1, maar Spanje en Portugal scoren ook hoog